Gözlügün Tarihçesi

Süphesiz tarih boyunca tüm insanlarda görme kusuru olmustur. 13. Yüzyilda gözlük ortaya çikincaya kadar gerek dogustan gerekse sonradan göz bozuklugu olan insanlar, ömürlerini böyle geçirmeye, is yapamamaya hatta evden disari çikamamaya mahkumdular.
Aslinda gözlügün ana malzemesi olan camin tarihi 4 500 yil evveline kadar gidiyor. Antik dünya insanlarinin optik hakkinda bilgileri oldugu, camin belirli bir formunun cisimleri büyüttügünü fark ettikleri biliniyor. Halta milattan önce l000 yillarina ait, büyüteç olarak kullanilmis cam örneklerine Girit'teki kazilarda rastlanilmistir. Ne var ki büyütecin cam haline gelmesi çok zaman aldi.

Gözlügü ilk bulan kisinin kim oldugu bilinmiyor. Insanlik tarihinin büyük tesekkür borçlu oldugu, bu parlak bulusu gerçeklestiren kisinin kim oldugu bütün arastirmalara ragmen hala sirrini koruyor. Bu kisinin 1250 veya 1280 yillarinda Venedik'te yasamis olmasi büyük bir olasilik, çünkü 13. Yüzyilda, Ortaçagda Venedik, Italya'da cam üretimiyle ünlü olan bir yerdi.

Ilk gözlüklerin mercekleri konveks, yani disbükeydi ve sadece yakini görme problemi olanlarin islerine yariyordu. Uzagi görme sorunu olanlarin derdine çare olacak konkav (içbükey) merceklerin üretilmesi için yüzyil geçmesi gerekecekti. Görüldügü gibi gözlügün tarih içindeki gelismesi oldukça yavastir.

Uzagi görme sorununu yani miyoplugu düzeltecek merceklerin ancak 15. yüzyilda yapilabilmesinin sebebi o tarihlerde, gözlügün daha çok yakini okuma amaçli kullanilmasi, uzagi görememenin o kadar önemsenmemesi ve içbükey merceklerin imalinin daha zor ve pahali olmalariydi.

Gözlük icat edildikten ancak 350 yil sonra düsmeden yüzün ortasina tutturulabildi. Aslinda bu gözlük tarihindeki en son ve önemli bulustu. Edward Scarlett 1730'da Londra'da sabit gözlük sapini icat etti. Saplar kafaya göre ayarlanabildigi için gözlük burun üzerine daha az agirlik yapiyor, düsme tehlikesi de önlenmis oluyordu.

Ancak tüm bu yavas gelismeye karsin gözlügün insanliga hizmeti büyük oldu, en azindan onlarin yasama bagliliklarini arttirdi. Matbaanin icadindan, basilan kitap ve gazete sayisinin artmasindan sonra gözlük lüks olmaktan çikip tam bir ihtiyaç oldu.

14. Yüzyil ortalarinda Italyanlar gözlük camlarina belki sekillerindeki benzerlikten dolayi 'mercimek' anlaminda 'lenticchie' adini verdiler. Ingilizcesi de 'lentis' olan mercimek, yaklasik iki yüzyil gözlük cami anlaminda da kullanildi. Günümüzde kullanilan 'lens' adinin kökeni de bu sebeple mercimege dayaniyor.

Ilk gözlükçü dükkani 1783'de Philadelphia'da açildi. Francis Mc Allister dükkaninda gözlükleri bir sepetin içine yigiyor, müsteriler de bunlari tek tek deneyerek gözlerine uygun geleni aliyorlardi.

Ilk günes gözlüklerinin 1430'lu yillarda Çinliler tarafindan kullanildigini biliyor muydunuz? Ateste dumanin isi ile kararttiklari gözlükler görme kusurlarini düzeltmek için degildi. Sanilacagi gibi Günes'ten korunmak için de degildi. Çinliler basta mahkemeler olmak üzere bir çok yerde gözleri görünmesin, düsünceleri göz ifadelerinden belli olmasin diye bu koyu renkli gözlükleri takiyorlardi. Daha sonralari Italya'dan Çin'e numarali gözlükler de getirildi ama Çinliler onlarin da çogunu iste kararttilar.